Stadsboerderij ‘’Hartstocht’’
De stadsboerderij Oost-Gein ook wel ‘’Hartstocht’’ genoemd ligt aan de oostkant van het 6 kilometer lange riviertje ‘’Gein’’. Het familiebedrijf wordt gerund door Henk, Wilma en dochter Evita den Hartog. Het bedrijf is heel veelzijdig, er worden circa 130 ingekruiste Blaarkop-MRIJ en Fleckvieh melkkoeien en 100 stuks jongvee van het dubbeldoel ras gehouden. Er is 70 hectare in eigendom, waarvan 55 hectare als huiskavel. Daarnaast is er een tak landschapsbeheer, een composteerderij, een boerderijwinkel, een tak educatie en er worden bedrijfsuitjes georganiseerd.
Historie gebied
Henk: ‘’De rivier Gein ligt in de polder Aetsveld. Het is een riviertje van ongeveer 6 km lengte, dat stroomt van Driemond naar Abcoude. Vanaf de eerste ontginningen hebben boeren hun bedrijf hier uitgeoefend. Er is echter weinig over hun wooncultuur bekend, het schijnt geen gesloten samenleving te zijn geweest. De nabijheid van Weesp aan de ene kant van het riviertje en Abcoude aan de andere kant van het riviertje zorgden voor verschillen waarop men zich betrokken voelde. Dan was er nog de grote stad Amsterdam verder noordwaarts waarop men voor een flink deel van de afzet afhankelijk was. Het zorgde ook voor veel regelmatige contacten met andere beroepsgroepen, zoals kooplieden, grondeigenaren en ambachtslieden. Grondeigenaren en kooplieden waren niet zelden verpachters van boerenbedrijven, die door boeren werden gepacht. Al vanaf de vijftiende eeuw investeerden hier stedelingen in landbouwgrond.
In de zeventiende eeuw kwamen ze er hier en daar wonen en vanaf de achttiende eeuw vestigden sommige ‘’heren’’ er zich en bevorderden ze landbouwkundige ontwikkelingen. Dit zal al met al het zakelijke contact tussen de stedelingen en de boeren hebben gestimuleerd.’’
Historie bedrijf
‘’Onze boerderij is al heel oud en is gebouwd in 1674 en heeft wisselend in verschillende gemeentes en provincies gelegen. Van 1966-1989 in de gemeentes Weesperkarspel, Amsterdam, provincie Noord-Holland en nadien weer in de Provincie Utrecht. Mijn grootvader Gijsbert den Hartog was in de eerste wereldoorlog gelegerd op fort Nigtevecht. In zijn vrije tijd hielp hij op de boerderij van drie vrijgezelle broers, die hielden toen koeien van het blaarkoppen ras. In 1936 kocht hij de boerderij met 28 hectare land eromheen. Het aantal van 40 koeien, een flink aantal voor die tijd, werd met de hand gemolken. In 1954 ging het bedrijf over naar mijn vader en oom en in 1987 heb ik, Henk het samen met mijn broer Kors overgenomen en in 2004 is broer Kors op een locatie elders verder gegaan. We maakten een doorstart met een ander beweidingsysteem, extensief, biologisch en weer met de blaarkop koe, na 70 jaar weer terug op het bedrijf. Vanaf 2021 zijn we gestart met de overdracht aan onze dochter Evita. De Blaarkop koe is er eentje van het echte oudhollandse Groninger Blaarkop ras, een dubbeldoel koe. Volgens de WUR is de Blaarkop koe uitermate geschikt voor het westelijk veenweidegebied. Ons ureum getal in de melk schommelt tussen 15 en 25.’’
Landschapsbeheer door beweiding voor derden
‘’Wij dragen uit dat wij onze koeien graag buiten zien grazen. Wij bieden ook de mogelijkheid om met onze koeien, ossen en schapen gronden van particulieren en van natuurorganisaties te beweiden. Daar waar maaien en afvoeren te kostbaar is en beweiden mogelijk, is de mest een welkome stimulans voor de plantengroei, het bodemleven en goed voor de biodiversiteit! Wat is er mooier dan daar een koppel kleurrijk vee te zien in een bloemrijk weiland? Vanuit onze expertise dragen wij bij aan de totstandkoming van gebiedsplannen in de omgeving en vanwege de samenwerking met natuurorganisaties aan beheerplannen in natuurgebieden.’’
Natuurbeheer op onze boerderij
‘’De organisatie voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer ‘’Rijn, Vecht en Venen’’ in de Gooi- en Vechtstreek sluit met haar leden contracten af voor weidevogel-, slootkant- en botanisch beheer. Op ons bedrijf doen we aan weidevogelbescherming en slootkantbeheer. Voor de weidevogels (kievit, grutto, tureluur en scholekster) hebben wij een vrijwilliger die de nesten van deze vogels zoekt. Als er veel weidevogels broeden dan doen wij aan uitgesteld maaibeheer op deze percelen. Door het slootkantbeheer worden de slootkantranden niet bemest, waardoor de oude, bloeirijke slootkanten met zomprus, moeraswalstro, pinksterbloemen, vergeet-mij-niet weer teruggekomen zijn.’’
Amfibisch voertuig voor natuurbeheer
‘’in 2021 hebben we met behulp van gelden uit het Plattelandsontwikkelingsprogramma een amfibievoertuig ontwikkeld dat kan worden gebruikt voor het in één werkgang maaien, verkleinen en opladen van maaisel in natte natuurgebieden. We hopen zo op een beter onderhoud van natuurterreinen en een betere gewasoogst voor het maken van Bokashi en compost. Het toepassen van hoogkwalitatieve Bokashi en compost dragen bij aan meer koolstofopbouw en -vastlegging in bodems, goed voor het klimaat. De machine voorkomt verdichting van de bodem en draagt eraan bij dat oude gewassoorten niet verstikken, goed voor de biodiversiteit. De machine die voorheen werd ingezet voor het egaliseren van skipistes is door Ruud Burggraaf en mij samen ontwikkeld en met financiële steun van de Provincie Utrecht. Deze is eind 2021 succesvol ingezet bij het oogsten van bijvoorbeeld lisdodde, tijdens een proef met natte landbouw. Voor Staatsbosbeheer beheren wij ook natuurgebieden rond Amsterdam en het Diemense bos. We hopen deze machines komende jaren voor meer natuurgebieden in te zetten.’’
Composteren
‘’Composteren is het omvormen van organisch materiaal tot een waardevol groen eindproduct. In ons geval bestaat het uit zuiver plantenmateriaal dat een plant nodig heeft voor de groei. Je zou het proces kunnen spiegelen aan een natuurlijk proces waarbij plantenresten in of op de bodem verteerd worden. Het is een proces dat in principe heel goed bij ons biologische bedrijf past, het is een prima vervanger van kunstmest. Uiteindelijk is onze composteer tak uitgegroeid tot een onmisbare schakel in ons bedrijf. We verwerken maaisel (gras en hooi) van onze ecologisch beheerde terreinen, waar geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen worden toegepast. We houden van een Biodivers product, liefst van grond afkomstig van terreinen met veel biodiversiteit. Elk dier draagt weer andere bacteriën en schimmels die bijdragen aan een diverser bodemleven. Belangrijk is een goede balans tussen Stikstof en Koolstof. Om het homogener te krijgen mengen we partijen en voorafgaand aan het proces wordt het ontdaan van zoveel mogelijk plastic en blik. In de composteerbult vinden op verschillende hoogten diverse processen plaats. Door het na enige tijd te mengen, ontstaat er een homogeen product dat toegepast kan worden op onze weilanden, voor andere boeren en stadslandbouwprojecten.Composteren is geen haastklus, we nemen er de tijd voor. Het enige wat wij toevoegen is wat klei, ter bevordering van het kleihumus complex. Het kleihumuscomplex zorgt in de bodem voor het binden van nutriënten, zodat deze niet zo gauw uitspoelen. Kleihumuscomplex zijn kleine kleideeltjes die op de zandgrond een heel positief effect hebben. Onze grond bestaat uit vrij zware zeeklei en daardoor niet echt geschikt voor akkerbouw. Echter deze grond wordt wel beter bewerkbaar door het gebruik van compost en kan het water dan langer vasthouden.’’
Bokashi
‘’Goede Bokashi is het eindresultaat van een gefermenteerd organisch materiaal. Het is in een aantal jaren populair geworden vanwege de lagere afvoerkosten en de mogelijkheid tot hergebruik in natuurgebieden. Belangrijk is dat het voor het inkuilen goed is verkleind en verdicht en goed dicht is afgesloten. Het kan een belangrijke stap zijn in de kringloop/hergebruik van grondstoffen voor het stimuleren van het bodemleven. Vanwege de problemen het schoon in de kuil te krijgen en tevens vrij te garanderen van additieven zijn verschillende initiatieven er weer mee gestopt. Als het kringloopproces goed wordt uitgevoerd kan het voor gemeenten en terreinbeheerders kostenbesparend werken.’’
Bedreiging
‘’We hebben al een vergunning aanvraag voor een nieuwe stal lopen vanaf 2010. De huidige stal is sterk verouderd. We willen graag een frissere stal met meer inhoud en meer welzijn voor de dieren en meer comfort voor ons zelf. In die tijd zijn de bouwkosten al met meer dan 50 procent gestegen. Helaas wil de gemeente tot nog toe niet meewerken. Het continue veranderende overheidsbeleid, van gemeenten, provincies, landelijke overheid en Brussel vormt steeds weer een uitdaging om er goed mee om te gaan.’’
Boerderij educatie, een kans
‘’We doen op onze stadsboerderij volop aan educatie. Hiervoor kunnen we de veelzijdigheid van ons bedrijf volop benutten. Stedelingen zijn afhankelijk van het platteland voor hun voedsel. Helaas hebben kinderen en ook volwassenen uit de stad soms geen idee waar hun voedsel vandaan komt. Het is volgens ons van groot belang om iets over het voedsel te weten.
Het stelt mensen in staat keuzes te maken die verder gaan dan de prijs, kleur van het etiket of het aanbod in de dichtstbijzijnde winkel. We vinden het leuk om kinderen uit de stad het boerenvak bij te brengen en hen te laten proeven van het plattelandsleven. We hebben hiervoor een certificering Educatie-Boerderij, hetgeen de kwaliteit van de educatie garandeert. We hebben voor de excursies een speciale ontvangstruimte waar kinderen in een rustige en leerzame omgeving ontvangen kunnen worden.’’