AERIUS:
Ooit slechts bedoeld als hulpmiddel,
een technisch kompas in een troebele lucht,
werd het stilaan een geloof,
een machine die zichzelf gelijk gaf.
Het model kijkt niet meer naar de wereld,
het spiegelt haar niet,
het schept haar —
regel na regel, pixel na pixel.
Zo werd berekening wet,
en redelijkheid ruis.
Het bestuur buigt, gehoorzaam,
voor zijn eigen simulatie.
Waar de mens ooit mat wat hij zag,
ziet hij nu slechts wat hij mag meten.
En ergens, tussen getal en geweten,
verliest de werkelijkheid haar naam.

Download het document: Rekenen zonder Recht

Voorwoord
Met dank richt ik mij tot de Statenleden van de provincie Overijssel die met hun opbouwende
kritiek, scherpe vragen en constructieve reflecties hebben bijgedragen aan de verdieping van
dit essay en niet alleen richting heeft gegeven aan het debat, maar ook inspiratie geboden
om de juridische fundamenten van de ADC-toets opnieuw te overdenken.
De inzichten en suggesties die in commissievergaderingen en werkbezoeken naar voren zijn
gebracht, vormden de katalysator voor dit essay. Wat oorspronkelijk begon als een analyse
van juridische knelpunten, is uitgegroeid tot een visie op bestuurlijke vernieuwing en
rechtsstatelijke heroriëntatie binnen het stikstofdossier.
Dit essay is geschreven als juridisch essay en visie document, waarin wetenschappelijke
analyses, bestuurlijke reflecties en democratische beginselen samenkomen. Het beoogt niet
slechts te beschrijven, maar ook te duiden en richting te geven. De toon is beschouwend, de
inhoud normatief: een uitnodiging tot bestuurlijke moed binnen de juridische grenzen van het
Europese recht.
Juist het feit dat men in de politiek fundamenteel van mening kan verschillen, vormt één van
de pilaren van onze democratie. Waar meningsverschillen worden erkend en uitgewerkt in
redelijkheid en respect, ontstaat de ruimte waarin zowel de rechtspositie van de boer als de
verplichtingen voor het in stand houden van de natuur worden gediend. Alleen in die dialoog
tussen overtuiging en nuance, is mijn stellige overtuiging, vindt beleid zijn legitimiteit en
natuur haar bescherming.
Duurzame besluitvorming ontstaat niet uit stilstand of schijnzekerheid, maar uit het vermogen
om kritiek om te zetten in constructieve hervorming.
Dit essay is daarvan naar mijn mening het resultaat — een visie op een nieuwe toepassing
en institutionele inbedding van de ADC-toets, als toetssteen voor evenredigheid,
uitvoerbaarheid en rechtsstatelijke consistentie.
— Adam Bakker
Overijssel Vooruit