Oranjehoen
Aan de Wisentweg te Swifterbant staat het akkerbouwbedrijf en pluimveebedrijf van de familie Leenders. Leenders VOF wordt gerund door Johan Leenders en zijn moeder Annelien. Het bedrijf bestaat uit twee takken; een biologisch akkerbouwbedrijf met 48 hectare gepachte kleigrond met als gewassen; haver, zomertarwe, uien, sojabonen-edamame, groene erwten, suikermais en wortels. De andere tak wordt Oranjehoen genoemd, het draagt de naam van het door de familie zelf ontwikkelde concept.

Beide bedrijven functioneren onafhankelijk van elkaar, er vindt geen uitwisseling van grondstoffen plaats. De akkerbouwschuur wordt verhuurd als opslagloods voor agrarische producten.

Swifterbant
Swifterbant is een dorp in de gemeente Dronten, in de provincie Flevoland. De naam Swifterbant verwijst naar een gouw uit de vroege middeleeuwen, die ten noorden van de Veluwe gelegen moet zijn geweest. Dit gebied is echter grotendeels in de golven van het latere Almere (meer) verdwenen. De naam zou zoiets als ‘’links gelegen’ betekenen. In de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw werden in de net drooggelegde polders op een diepte van 5 à 6 meter beneden N. A. P de overblijfselen gevonden van een systeem van kreken en natuurlijke dammen uit prehistorische tijd. Ook vond men de resten van nederzettingen uit het mesolithicum en neolithicum. Van 1962 tot 1978 werden de nederzettingen opgegraven en de vondsten geanalyseerd, hetgeen in de jaren negentig tot een aantal publicaties leidde. In totaal zijn veertien nederzettingen bekend, waarvan er twee zijn opgegraven. In 1962 werden de eerste huizen opgeleverd. De bewoners vinden emplooi in de landbouw in de polder, en in nijverheid en dienstverlening in de plaatsen Dronten en Lelystad.

Historie en ontwikkeling bedrijf
Johan: ‘’In 1972 begonnen mijn grootouders hier met 47 hectare akkerbouw. Ze wilden hier eerst groente verbouwen. Ze kwamen uit Drenthe. Voor die tijd was dit bedrijf in grootschalig gebruik bij de Domeinen en in deze boerderij stonden machines en van hieruit werd het werk georganiseerd. In 1988 namen mijn ouders het bedrijf over van mijn grootouders. In 1997 bouwden we onze eerste vleeskuikenstal en mijn moeder Annelien verruilde de politiek voor de kippen. Mijn vader is helaas al bijna twintig jaar geleden overleden. In 2014 verdubbelden we onze vleeskuikentak met een identieke stal naar 35.000 dieren. De kippen vormden toen een gouden combinatie met de akkerbouw. De granen en het stro konden voor de kippen gebruikt worden en de mest kon altijd op het eigen land geplaatst worden.

De 35.000 kippen werden destijds op ruim 1.300 vierkante meter gehouden. De neventak voorzag goed in de mestbehoefte van de akkerbouw en zorgde voor een welkome aanvulling op ons inkomen. We hebben hier ook rekening te houden met het gemeentelijke bestemmingsplan. Daarin is 3500 vierkante meter staloppervlak vastgelegd, inclusief voerhok en kantoor. Maar als het tij keert verzet men de bakens, dat gold ook voor ons.’’

Verschillende concepten
‘’Voordat we besloten om een nieuwe stal bij te bouwen hadden wij al enige jaren ervaring opgedaan met de Gildehoen-kuikens, daarna de Nieuwe Standaard kip. Een volgende stap was overschakelen naar de 1 ster Beter Leven kip.

De in 2014 gereedgekomen tussenbouw zorgde ervoor dat de oppervlakte voor verschillende concepten toereikend was. De onzekerheid over de lengte & ontwikkeling van de verschillende concepten heeft ons er toegebracht zelf een concept te ontwikkelen.’’

Het Oranjehoen concept
‘’De aanleiding was het actueler worden van de algemeen geldende discussie over kringlooplandbouw en welke rol ons bedrijf hierin zou kunnen spelen. Daarop zijn wij op zoek gegaan hoe we de kringloop meer kunnen sluiten met reststromen van ons eigen bedrijf en die uit onze omgeving. Samen met veevoederbedrijf For Farmers en Esbro gingen we aan de slag. Bij ons in de Flevopolder zijn veel reststromen uit de akkerbouw. De reststromen die passen in het kippenrantsoen worden gedroogd en volgens nauwkeurige analyses verwerkt in het rantsoen. We hebben alle gebruikte reststromen laten onderzoeken in een erkend laboratorium, veel administratie maar het brengt ook kennis en inzicht. Op dit moment zijn dat reststromen als kurkuma, oregano, wortels, knoflook en rode biet. Bij elke stap in het toevoegen van een reststroom in het menu van onze kippen bracht ik een kip voor proefslachting naar een bevriende chef-kok in een restaurant om deze te beoordelen op kleur, smaak en malsheid. Het werd een enorme opsteker voor ons, het vlees bleek sappiger, malser en echt onderscheidend van smaak. Wat we bijvoorbeeld ook ontdekten is dat met toevoegen van een bepaalde hoeveelheid reststroom aan wortels de poten van onze kippen oranje bijkleurden. Een extra dimensie wordt zo toegevoegd aan onze ‘’Oranjehoen’’.

Genetica Oranjehoen
‘’We hebben deze kip zelf ontwikkeld op basis van kruisingen. Op een bedrijf in Barneveld bevinden zich de moederdieren. Op deze manier kunnen we zelf beoordelen welke moederdieren we willen aanhouden, waar kuikens voor de vleeskip van komen. Het zijn wel degelijk de factoren, genetica, het voermenu en de houderij, zeg maar de milieuomstandigheden die al met al de kwaliteit van de kip bepalen. Wat het voermenu betreft blijven we nieuwe restromen uitproberen, welke effecten het heeft op de kwaliteit van het vlees, steeds op een gecontroleerde manier. Het oranjehoen groeit langzamer dan het meer gangbare vleeskuiken, in 8 weken tijd naar ruim 2.4 kg levend’’.

Onze afzet
‘’Voor de afzet timmeren we wel regelmatig aan de weg. Positieve media-aandacht is mooie reclame voor onze Oranjehoen. Onze kip wordt verkocht als Vijf Sterren Kip. De afzet hebben we helemaal zelf geregeld. We hebben hiervoor een 8-tal afnemers. Op dit moment zijn dat: Hello Fresh, Vleeschenco, Grutto, Crish, Boerschappen, Keurslager Klaver in Dronten en Zorgnatuur. We verkopen alleen hele of opgedeelde hele kip. Het slachten is uitbesteed, we blijven zelf eigenaar. De distributie vanuit het slachthuis wordt ook door ons geregeld en uitgevoerd door een bedrijf dat is toegerust met koelwagens. Een flink gedeelte gaat rechtstreeks naar de maaltijdboxen van Hello Fresh. Het betekent dat we regelmatig klanten, afnemers op bezoek hebben, waar de kippen nog meer naar toe gaan. Voor onze klanten hebben we een speciale presentatie gemaakt die we kunnen tonen op de p.c. in onze koffie/ontvangstruimte.’’

Presentatie over de productiewijze
‘’Over de productiewijze heb ik een presentatie gemaakt. Deze wordt afgewisseld met live beelden uit de stal. In de presentatie wordt aandacht besteedt aan het dierwelzijn. Ze hebben de vrijheid om te kiezen tussen binnen en een overdekte buitenstal. De kippen hebben dezelfde ruimte als biologische kippen.

Toelichting onderscheidenheid: de 50 tinten kip moet ervoor zorgen dat het vlees onderscheidend blijft in kleur en smaak. Er wordt een toelichting gegeven op de voordelen van het voeren van restproducten uit de kringlooplandbouw, er is hard gewerkt om de buitenlandse soja te vervangen door reststromen. Dat scheelt volgens de berekeningen 40% CO2. De stallen worden met infraroodstraling verwarmd. Zodra de straling, vergelijkbaar met de infraroodstraling van de zon, een object, in dit geval een kip, raakt wordt deze omgezet in warmte en mag de omgevingstemperatuur tot 10 graden lager zijn. De benodigde elektriciteit hiervoor wordt opgewekt door zonnepanelen. We gebruiken bij onze kippen geen antibioticum. Door de extra groenten en kruiden in het voer, de wat tragere groei, zijn ze vitaler en gezonder.’’

Van kop tot kont alles is eetbaar
‘’Vroeger werd tijdens de huisslachtingen alles gebruikt. Zo denkt ook Nel Schellekens, een klant van Oranjehoen erover, ze komt uit een horecafamilie. Haar voorouders hadden al vanaf 1620 een herberg. Van haar leerde ik dat de kippenkam prima te eten is in de Nederlandse koninginnensoep. Deze wordt tevens gebruikt in de cosmetica. Het kippenhart is heel geschikt voor een spiesje kipsaté. Niertjes bevatten veel vitamine A en ijzer. Ze kunnen ook prima gebakken naast groente geserveerd. De klauw staat in het Chinese restaurant vaak op het menu. Na wat voorbereidingen leg je ze in de oven op 65 graden tot ze droog zijn. Van kippenvel, met het vet van het drillerige velletje, kun je een heerlijk borrelhapje maken, schmaltz genaamd. Dat zijn dan de delen die voor ons in directe zin niet zo voor de hand liggend te worden gebruikt. Daarnaast heb je natuurlijk de heerlijke vleugeltjes, de borstjes en de pootjes………….”

Met de Oranjehoen willen we elk jaar een stapje vooruitzetten met de verduurzaming en dat lukt het beste als we alle delen van de kip goed weten te verwaarden. Dan is het voor iedereen in de keten makkelijker!