Boerderij De Kleine Meren
Aan de Hellegatweg nabij Rijsbergen ligt de boerderij met melktap van de familie Verschuren. Ze hebben er een melkveebedrijf met 50 melkkoeien van het Holstein Frisian ras, die worden ingekruist met Scandinavisch Roodbont.en 40 stuks jongvee. Bij het bedrijf is 30 hectare zandgrond, waarvan 17 hectare huiskavel. Het bedrijf wordt gerund door Chris en Anja Verschuren en hun dochter Ilse. Ze doen al 25 jaar mee aan het Project ‘’De koolstofkring.’’

Ontstaan Hellegat en Rijsbergen
In de dertiende en veertiende eeuw ontstond Hellegat in een veengebied. Middelen van bestaan waren afkomstig van turfwinning en akkerbouw op de veengrond. Er ontstond een lintvormige bebouwingsstructuur met haaks daarop een strokenverkaveling. Na het verdwijnen van het laagveen door turfwinning, inklinking en oxidatie dunde de nederzetting uit. De strokenverkaveling werd opgedeeld in blokken die gebruikt werden voor akkerbouw en veeteelt. Op de overgebleven zandgrond was er omstreeks 1900 niet meer dan een verzameling arme boertjes over. De lineaire structuur is gebleven met een schaarse bebouwing. Volgens het bijgeloof was dit een spookplaats, vooral van de witte wijven, die er in grote holen zouden wonen. De reizigers, die deze plaats passeerden, werden in een verkeerde richting gestuurd; kraamvrouwen werden echter geholpen. Op het Hellegat stond het Oud Boomke. In 1885 werden bij Hellegat vele urnen opgegraven. De eerste schriftelijke vermelding van Rijsbergen stamt uit 1159. Het dorp was van oorsprong een tiendakkerdorp, een agrarisch dorp dat zich in de middeleeuwen in het beekdal van de Aa ontwikkelde. Rond de kerk ontstond een niet-agrarische buurt. De kapel werd in 1346 tot parochiekerk verheven. In 1905 werd de R.K. Boerenbond opgericht (in de tweede helft van de twintigste eeuw werd deze bond bij de NCB aangesloten). Dit had tot gevolg dat een zuivelfabriek en vleeswarenfabriek werden opgericht. Rijsbergen was oorspronkelijk een straatdorp, dat pas in de 2e helft van de 20e eeuw met enkele woonwijken aan de noordwestzijde werd uitgebreid.

Historie bedrijf
Chris: ‘’Onze boerderij dateert van begin jaren dertig van de vorige eeuw. We zijn hier met ons gezin in 2001 komen wonen nadat we bij Breda weg moesten vanwege de verbreding van de A16. De vorige eigenaar had regelmatig zijn land hier in het water staan. Wij hebben een pomp geïnstalleerd waarmee we het water naar een hoger gelegen sloot kunnen afvoeren. In feite ligt onze grond in een kleine polder ‘’De Kleine Meren’’ waarvan wijzelf het peil mogen en kunnen beheren. Het voordeel is dat bij droogte het grondwaterpeil niet hoeft te dalen.  Voordat wij hier kwamen boeren waren we al heel intensief met de bodem bezig en betrokken bij de Koolstofkring die de producten levert. Dit hebben we op deze mooie plek verder doorgezet en later zijn we aangesloten bij de Vereniging Voor Boer en Milieu, die onafhankelijk opereert ten opzichte van de koolstofkring.’’

Wat is kringlooplandbouw
‘’Naar ons idee is kringlooplandbouw een bedrijfsvoering die is afgestemd op het optimale gebruik van de op het bedrijf aanwezige en geproduceerde hulpbronnen en voorraden zoals zonlicht, mineralen, arbeid, organische stof en energie.

Er wordt selectief gebruik gemaakt van externe input. Er is respect voor natuurlijke systemen en – belangrijk – kringloop richt zich op realisatie van een inkomen over langere termijn. In het gedachtegoed van de VVBM, kan ik mij helemaal vinden. Zij willen de bodem-plant-dier-mest kringloop centraal stellen. Het is ontstaan midden jaren 90 vanuit zorg over de achteruitgang van de natuurlijke bodemvruchtbaarheid, door het intensieve gebruik van kunstmest en krachtvoer. Uit de mineralen verdween vaak weer te veel in de vorm van ammoniak uitstoot in de lucht en nitraatuitspoeling in de bodem. Er was geen sprake van een gesloten kringloop. Boeren verenigd in de VBBM willen het anders doen en streven minder naar de maximale producties en meer naar de optimale wijze van produceren. Wij volgen een ‘alternatief spoor’: een andere rantsoensamenstelling, sterk verminderd gebruik van kunstmest en bijvoorbeeld meer strooisel in de ligboxen of een andere koolstofcomponent in de mest. Belangrijk hierbij is dat mest niet moet verrotten, een proces dat zich veelal in een anaerobe omgeving zoals een mestkelder voltrekt, maar moet ‘fermenteren’. Dit laatste is een zuurstofrijk proces, en zorgt er tevens voor dat de mest het juiste voedsel wordt voor bodem en bodemleven.’’

Impact Poeder
‘’Over het voer strooien we één keer per dag impact poeder, het is gemakkelijk goed te verdelen en kost 5 minuten tijd. Impact Poeder bestaat uit kaolienklei en alumiumsilicaten, zowel fylosilicaten als tectosilicaten. Kleisoorten die ingenomen kunnen worden hebben verschillende functies 1. Bescherming van het muceuze membraan (fylosilicaten). Het muceuze membraan is een soort van slijmlaag die in je darmen tegen de darmwand aanzit om de darmcellen te beschermen. Deze muceuze membraan heeft een bufferwerking om zo aantasting van ziekteverwekkers te voorkomen alsook om een goede opname van stoffen door de darmcellen mogelijk te maken. 2. Binden van toxinen. Toxinen zijn deeltjes van schadelijke schimmels, planten of bacteriën die inwerken op de darmen. Vaak werken deze toxinen cumulatief met iets anders: het dier vertoont geen vergiftigingsverschijnselen van de toxinen alleen, maar de aanwezigheid van toxinen leidt tot een (ernstige) aantasting van het immuunsysteem van het dier, waardoor het dier vatbaarder wordt voor andere ziekteverwekkers. 3. Verder wordt kaolien gebruikt voor absorptie van vetten en eiwitten, virussen en bacteriën. Het helpt naar ons idee goed, de koeien zijn goed gezond en we hebben lage dierenartskosten.’’

Sea Crop
‘’Sea Crop is een zeewater concentraat. We geven dit aan onze kalveren als ze van de moedermelk afgaan en gebruiken het al ruim 20 jaar. Sea Crop / Immutines™ is geconcentreerd zeewater met zeer weinig natrium en alle levende micro-organismen die in de zee voorkomen. Het is een bron van positief bacterieel leven. Het is bovendien rijk aan magnesium, een element dat veel functies aanstuurt in het lichaam en bevat fulvinezuur. Fulvinezuur bestaat uit ontelbare aantallen verschillende organische verbindingen. Vanwege deze complexiteit, zijn niet alle componenten bekend. Sea-Crop draagt bij aan heel veel (honderden) enzymatische processen die de pens fermentatie ten goede beïnvloeden.

Een liter product bevat circa 130 gram aan fytoplankton en bacteriën gebonden micro-elementen, die in tegenstelling tot aan zouten of sulfaten gebonden mineralen, direct voor 100 % worden opgenomen. Het is tevens een probiotica voor mens en dier. Het bijvoeren van macro- elementen of zouten heeft alleen zin als de micro-elementen in opneembare vorm gegeven worden. De combinatie van Impact Poeder en Sea Crop neutraliseert de aanwezige toxines en vult deficiënties van mineralen aan. Verlaagde weerstand met ontstekingen, onvruchtbaarheid, slechte pens werking en inefficiënt gebruik van voer, verdwijnt snel. De combinatie zorgt voor een efficiënte stofwisseling in de pens. Dit leidt aantoonbaar tot minder gebruik van voer. Planten die zijn behandeld met zeewaterconcentraten ontwikkelen vaak wortelsystemen die 10% of meer groter zijn dan onbehandelde.’’

Healthy Box Powder
‘’De Healthy Box Powder is een poeder dat we dagelijks in de ligboxen strooien. We doen dit om de stalhygiëne te bevorderen en om de weerstand van onze veestapel te verhogen. De toepassing kost ons per dag een kwartiertje tijd. Vanuit de natuur bekeken horen koeien met hun jongvee in de wei omringd met bossen, waarin ze zich kunnen terugtrekken om beschermd te herkauwen. Overdag met warm weer kunnen ze kiezen tussen binnen en buiten. In de wei gaat een koe niet in zijn eigen mest staan, maar ook niet in die van een andere koe. Dat is niet voor niks, mest blijft plakken aan de klauwen en de huid en vormt zo een broeiplaats voor bacteriën, zoals de ziekte van Mortellaro. De aangekoekte mest is niet alleen een broeiplaats voor bacteriën, maar geeft ook huidirritatie. Ziekmakende bacteriën hebben hierlangs vrij toegang om dieren ziek te maken. Het poeder vormt een beschermlaagje op de huid en klauw, zodat de mest/bacterie niet in contact komt met de huid. Door het poeder ook in de ligboxen te strooien, met of zonder zaagsel of gehakseld stro, kan er meer vocht worden opgenomen. Uit studies blijkt dat het product een goed absorberend vermogen heeft.’’

Weidegang
‘’Onze koeien weiden in de hoogzomerperiode 14 uur per dag en de andere 6 maanden 8 uur per dag. Langer weiden en minder uren in de stal bespaard ons in de kosten voor de voederwinning en dat we minder mest hoeven uit te rijden. Ons rantsoen zit jaarrond gemiddeld op 13 tot 14 procent eiwit, het ureumgetal bedraagt 16 en de melkproductie ligt op 8500 kg per koe. Het organische stofgehalte in de bodem is gestegen naar 6 tot 11%. Door al deze toepassingen geurt de mest amper bij het uitrijden.’’

Melktap en toekomst
‘’Sinds 2005 hebben we een melktap, een vertegenwoordiger attendeerde ons op deze mogelijkheid om boer burger/consument met elkaar te verbinden. We behoorden daarmee tot de eersten die een melktap plaatsten. Het aantal bezoekers is sinds de eerste jaren vervijfvoudigd. Mensen die eenmaal uit de tap drinken blijven komen. Voor de toekomst denk ik dat de ingeslagen weg een hele goede is. Koeien die één of twee lactatie langer meegaan, grondwater dat weinig nitraat bevat, een verhoogd organisch stofgehalte in de bodem met daardoor betere bescherming tegen droogte en plensbuien.  Wij vinden het heel mooi dat Ilse het bedrijf wil voortzetten.’’