Melkschapenbedrijf van Wieger en Dineke
Wieger Kuiken en Dineke van de Laan hebben een melkschapenbedrijf met 150 stamboek Friese melkschapen in het Friese Kollumerpomp met ruim 20 hectare grasland. Het bedrijf ligt aan de Foyingaweg, de eerste zeekering (‘’zeedijk’’) aan de. rand van het Lauwersmeergebied. In de bijbehorende kaasmakerij wordt de inmiddels bekende biologische Zeedijkster schapenkaas gemaakt. Deze is genoemd naar de zeedijk waaraan de schapen grazen. De kaas vindt grotendeels via verschillende groothandels en detaillisten zijn weg naar de consument. Vanuit hun winkeltje wordt een klein deel van de verschillende kaassoorten verkocht en op afspraak worden excursies georganiseerd.
Geschiedenis omgeving en bedrijf
Wieger: ‘’Begin 14e eeuw werd er een zeedijk aangelegd, waaraan de hoofdkern is gelegen. In 1529 werd dit een slaperdijk toen om het Nieuwkruisland een nieuwe dijk werd aangelegd. Het is dan dat er vaste bewoning kwam rondom de pomp, een in circa 1543 aangelegde duiker in de dijk. Deze werd aangelegd voor de afwatering via de Pompsterried. Voor de aanleg kende het gebied al bewoning, zo was er een huisterp waar omstreeks 1830 de stelpboerderij Groot Kabel is gebouwd. Vanaf de17e eeuw wordt de plaats gewoon Weg de Pomp (1612) en later (1786) De Pomp genoemd. Omstreeks begin 20ste eeuw kwam daar de duiding Kollum bij.
Mijn vader van wie ik het heb overgenomen was hier de derde generatie en onze familie boert hier sinds 1917 op deze plek. Toen wij met de boerderij verder wilden waren er dertig melkkoeien, voor ons te klein om een bestaan op te bouwen. We hebben toen gekozen voor een totaal andere tak van sport: Friese melkschapen.’’
Friese Melkschapen
‘’In 2004 zijn we, zonder enige ervaring, gestart met het houden van Friese melkschapen. Ik had nog nooit schapen gemolken. Het is veel bewerkelijker dan koeien en nog lastiger er is/was weinig kennis over melkschapen. Hoe moet je voeren, je moet het grotendeels zelf uitvinden. Er is weinig vergelijking mogelijk met andere bedrijven en al helemaal niet in de nabije omgeving. Het ras Friese melkschaap bestaat al ruim 200 jaar en is één van de melkrijkste schapenrassen ter wereld. Het schaap is gefokt op melk, vruchtbaarheid en karakter. Ze hebben een grote, maar smalle wigvormige romp, weinig spieren en fijne wigvormige benen, een lange en tengere hals, de neus is licht gebogen, de oren zijn licht en breed en de kale staart reikt tot de hak. De ogen zijn bruin sprekend, de neus, lippen en bek zijn bleek. Het gewicht van het schaap is circa 75 kilo.
Even iets over het ontstaan: In de achttiende eeuw vermelden Friese schrijvers het bestaan van het Friese melkschaap en een tijd later volgde een rasbeschrijving. In 1885 werd door K.N. Kuperus een eigen registratie opgezet en startte hij zijn privé Stamboek. Wat ons betreft, we gaven onszelf drie jaar om er iets van te maken. We hebben er bewust voor gekozen om te werken met het Friese melkschaap. Het is een evenredig gebouwd schaap van het uitgesproken melktype met een lange kale onbewolde staart.’’
Het voeren en begrazen
‘’Met onze 21 hectare zitten we ruim in het land en ook in het voer. We zijn aan het uitproberen hoe we tot een betere benutting kunnen komen. We willen het liefst zo veel mogelijk voer van eigen land, zodat we zo weinig mogelijk krachtvoer hoeven aan te kopen. Hiervoor hebben we al sinds het begin geëxperimenteerd met verschillende gewassen. O.a. granen (tarwe, gerst en rogge), veldbonen, luzerne en voederbieten zijn geteeld. Wat dit extra lastig maakt is dat we, naast de beperkingen van de biologische teelt, te maken hebben met een kleine oppervlakte (1 tot 1,5 hectare) en daarbij afhankelijk zijn van de mechanisatie, tijd en planning van derden. De experimenten waren dan ook met wisselend succes. Gezien de hoge (biologische) krachtvoerprijzen zijn de resultaten echter al wel snel lonend. Genoeg reden om hiermee door te gaan. Naast kuilgras wordt er deze winter geplette rogge en grasbrok van eigen land gevoerd. Het rantsoen wordt aangevuld met een beperkte hoeveelheid krachtvoer. Door met een jaarcyclus te werken waarbij alle schapen in het vroege voorjaar aflammeren, proberen we zo veel mogelijk melk uit gras te produceren. Zodra het weer het toelaat en er voldoende gras staat gaan de schapen naar buiten.’’
Preventieve gezondheidszorg
‘’Maagdarmwormen is een van de grootste uitdagingen op diergezondheidsgebied. Ter preventie worden de dieren consequent omgeweid. Het is met de wisselende weersomstandigheden van de laatste jaren best wel eens een puzzel de dieren een ‘schoon’ perceel met voldoende gras aan te bieden. Als experiment zijn er inmiddels een aantal percelen nieuw ingezaaid. Met een graskruidenmengsel welke een drukkend effect zouden moeten hebben op maagdarmwormbesmetting. In de praktijk lijkt dit te werken is mijn ervaring. De uitdaging hierbij is om de kruiden in het grasland te houden.’’
Groot Kabelkaas
‘’Het kaas maken was echt pionieren. De eerste kaasjes waren geen succes. Maar gaandeweg kwam ‘de goede slag erin’. Belangrijke uitgangspunten zijn: goede hygiëne in de stallen, idem bij het melken en tijdens de kaasbereiding! Tegenwoordig staat Groot Kabel garant voor mooie schapenkaasjes en volledig biologisch. Dus de natuur z’n gang laten gaan, geen kunstmest, geen bestrijdingsmiddelen. Onze schapenkaas werd in 2011 bekroond met een eerste prijs op de Cum Laude kaaskeuring. ‘Wij willen gewoon puur natuur kaas maken. Geen gedoe met een extra bacterie die je kaas een bijzonder smaakje geeft. Bij ons doen de grond, het voer en de schapen het op eigen kracht. Een bolletje jong belegen schapenkaas is het proeven waard. Geen overheersende schapengeur, niet te brokkelig. Eerder zacht en romig en daarna prettig pittig. En uiteraard wat zilter dan schapenkaas uit andere delen van het land. Maar dat kan bijna niet anders met kaas van het oude Waddenland. Dat zilte zou best kunnen, ons gaat het erom dat die kaas gewoon lekker is. We maken verschillende soorten schapenkaas. Naast naturel wordt er ook kaas gemaakt met verschillende soorten kruiden. De grootte van de kazen varieert van 300 gram tot 5 kilo. Schapenkaas is rijk aan Vitamine A, B en C en heeft hiervan veel hogere gehalten dan koeien- en geitenkaas. Vooral vitamine B13 (Orootzuur) is uniek. Dit staat bekend als gunstig voor maag- en darmflora. De kaas is licht verteerbaar en geschikt voor mensen met koemelkallergie.’’
Boerderijbrand
‘’In 2007 werd onze boerderij “Groot Kabel” volledig in de as gelegd. De kaasmakerij gevestigd in de boerderij ging ook helemaal in vlammen op. Het vuur greep snel om zich heen en zette het rieten dak volledig in de vlammen. De brandweer rukte met meerdere voertuigen uit maar kon niet voorkomen dat de boerderij en het woonhuis verwoest werden. Doordat er geen brandkraan in de buurt was werd er water uit een nabijgelegen sloot gepompt. De rook en vlammen waren in de verre omtrek te zien. We konden er gelukkig op tijd uitkomen. We kregen veel medeleven uit de omgeving en de Burgemeester van de gemeente Kollumerland is ook geweest. De stal waarin de schapen verbleven is gespaard. Als echte Noord-Friezen was het voor ons een kwestie van ‘trochsette’ (doorzetten) om door deze moeilijke tijd heen te komen. Na de brand volgde het opruimen en natuurlijk de herbouw.’’
Onze winkel
‘’Onze winkel is open op gezette tijden en op afspraak. De schapenkaas is van jong tot oud verkrijgbaar of met diverse kruidensoorten: Bieslook, Fenegriek, (kruid met een notensmaak) Honingklaver, Italiaanse kruiden en Griekse kruiden’’..
Bedreigingen en kansen 
“Wat bedreigingen betreft zijn we niet zo bang uitgevallen. We trachten de risico’s zo klein mogelijk te houden door zoveel mogelijk in eigen beheer op ons bedrijf te doen. We proberen de financiering beperkt te houden en we streven naar zo weinig mogelijk input van buiten het bedrijf. O.a. door het zelf telen van het voer, eigen energieopwekking, zelf onze melk te verwerken en eigen afzet te regelen. Bedreigingen zouden kunnen zitten in de manier die de overheid kiest voor het oplossen van het stikstofprobleem. De afnemende koopkracht van de consument waardoor men een product als schapenkaas met een relatief hoge prijs minder snel koopt. Ook de verandering van het klimaat zorgt voor nieuwe uitdagingen. Maar voor alle bedreigingen geldt dat iedere bedreiging ook een kans in zich heeft.’’