Maatschap Koning – Boerkamp
Het familiebedrijf van maatschap Koning-Boerkamp, Peter en Inge en dochters Rozemarijn en Marileen, ligt aan de Oosterbrinkweg in het Drentse plaatsje Darp in de gemeente Westerveld. Het bedrijf ligt aan de brink van Darp, de achterkant van de ligboxenstal ligt richting de Eursinger es. Een brink, een belangrijk cultureel erfgoed, is kenmerkend voor Drenthe. Bij het melkveebedrijf hoort 35 hectare zandgrond, voornamelijk esgronden. Ze melken er ruim 50 koeien van het Holstein Friesian ras, sinds kort zijn ze gaan inkruisen met het ras Fleckvieh.

 Historie esdorpen met brink
Peter Koning: ’De Drentse esdorpen zijn ontstaan op de overgang van hoge zandgronden naar natte graslanden. Op de zandgrond lag een akkercomplex, de es, en op de lagere, natte gronden bevonden zich weiden en hooilanden. Schapen graasden op gemeenschappelijke heidegronden. Veel esdorpen hadden ook een brink, een plek waar koeien en schapen ’s avonds en ’s ochtends bijeen werden gedreven en waar markten werden gehouden. De Drentse esdorpen met hun vaak fraaie intact gebleven brinken kennen een rijke cultuurhistorie met een veelzijdige geschiedenis.
Darp is een esdorp ten oosten van het dorp Havelterberg. Het ligt aan de rand van het bos, waarin zich de Bisschopsberg bevindt. Deze heuvel is vanwege de Slag bij Ane (1227) een belangrijk punt in de geschiedenis van Drenthe. Op de heuvel is ook de buurtschap Busselte gelegen, die onder het dorp Darp valt. Ook Het Schier en een deel van het dorp Havelterberg vallen qua adressering onder Darp. De naam komt van derp; de Drentse benaming voor ‘dorp’. Ten oosten van Darp bestaat het landschap uit essen. Ten westen ervan ligt het Darperbos, een 450 hectare groot bos- en heidegebied, dat een militair oefenterrein van de Landmacht is. Ten noorden van dat gebied ligt op de grens van Drenthe en Overijssel de Johannes Postkazerne, het grootste legerkamp in Noord-Nederland. De kazerne heeft dan ook als adres de Johannes Postweg in Darp’’.

Ons voorouderlijk bedrijf   
‘’Mijn grootouders boerden hier, op enig moment samen met mijn oom. Toen mijn grootvader overleed is mijn vader, rietdekker van beroep, in het bedrijf gekomen. Het land lag heel erg verspreid, onder meer op het voormalig vliegveld, in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers aangelegd en vervolgens compleet gebombardeerd. Na een ruilverkaveling die in 1992 is gereedgekomen, ligt er ruim 28 hectare aan één blok achter de stal, op de Eursinger es. In 1989 met in het vooruitzicht dat ik boer zou worden is er een ligboxenstal gebouwd met de achterzijde naar de es zodat de koeien vanuit de stal zo de weilanden op kunnen lopen.’’

Ontstaan essen.
‘’De meeste essen zijn ontstaan gedurende de laatste 800 jaar. Het waren akkergronden gelegen op zand- of keileemruggen die eeuwenlang zijn bemest en opgehoogd met plaggenmest. Deze ontstond door schapen die werden gehouden in potstallen, waarin heideplaggen werden gestrooid. De potstalmest werd over de essen verstrooid, zo ontstond er een dikke laag humusrijke grond. Hierboven op de es wel een halve meter dik. De afgelopen jaren blijkt de es toch wel erg droogtegevoelig. Daardoor moet ik helaas voer bijkopen, van de vijf jaar waren er vier veel te droog. Dit vraagt van ons om andere keuzes te maken.’’

Overgang naar Pure Graze
‘’Kenmerkend voor ons én ons bedrijf is dat het niet groot hoeft. Groter worden en uitbreiden is niet ons doel, maar met ons huidige koppel koeien zo goed mogelijk te boeren. Daarbij genieten we ervan dat de koeien zo lang en zo veel mogelijk buiten lopen. ‘’Vanwege de verdroging hebben we niet optimaal kunnen weiden. Daarom hebben we de keuze gemaakt om ons te verdiepen in het Pure Graze systeem. Na het verhaal van Ado Bloemendaal te hebben gehoord, hebben we vorig jaar de eerste percelen ingezaaid met het gras-klaver-kruidenmengsel van Pure Graze. Om ons er nog wat verder in te verdiepen, volg ik samen met onze dochter Marileen de Pure Graze cursus. Op die manier komen we op verschillende bedrijven die het Pure Graze systeem doorvoeren en leren we steeds meer over het belang van een goede bodem in combinatie met een andere manier van beweiden. Het lage kosten systeem van Pure Graze; zo lang mogelijk kunnen weiden (extensief) en niet streven naar maximaal aantal liters (intensief), sluit goed aan bij onze visie. De verwachting is dat door de diepere beworteling er een dikke humuslaag ontstaat, zodat de droogtegevoeligheid vermindert.’’

Grondwaterbeschermingsgebied en derogatie
‘’Daar komt nog eens bij dat wij hier in het grondwaterbeschermingsgebied van het waterwingebied Havelterberg van Vitens zitten en de derogatie er dit jaar in één keer is afgegaan. Dit betekent dat we nu in plaats van zo’n 250 kuub dierlijke mest te kunnen aanvoeren, we ruim 200 kuub mest moeten afvoeren. Wel mogen we in plaats daarvan meer kunstmest aanvoeren. Dit is natuurlijk de wereld op zijn kop. De gras-kruidenmengsels van Pure Graze bevatten ook vlinderbloemigen waardoor deze percelen zonder kunstmest kunnen. We zijn al een laag kosten bedrijf, we doen het werk met weinig machines en we voeren weinig krachtvoer.

Het ureumgetal in de melk is laag, dat zit in 2022 rond de 17. Het grondwater zit hier heel diep op minimaal 2 meter diepte. Hoe goed we ook ons best doen, in een droog jaar is de mineralenbenutting slecht, stikstof bijvoorbeeld dat gestrooid wordt of vrijkomt uit de mest kan in een droog groeiseizoen niet of niet volledig opgenomen worden en dat zie je terug in de cijfers van de kringloopwijzer.’’

Overstap naar Fleckvieh
‘’Daar we de keuze hebben gemaakt voor een ander type grasland, van traditioneel engels raaigras naar een gras-klaver-kruidenmengsel kwamen we voor de volgende vraag te staan; is de Holstein-Friesian koe, de ideale koe voor ons om zoveel mogelijk gras-klaver-kruiden om te zetten in melk? Na een grondige oriëntatie en in goede samenspraak met deskundigen van CR Delta, de fokvereniging, worden stieren van het ras Fleckvieh ingezet om zo een meer robuuste veestapel te creëren. Zij zoeken uit welke stier voor welke koe geschikt is. Onlangs zijn hiervan de eerste kalveren geboren. De kalveren van de Fleckvieh kruisingen herken je goed door hun witte kop.”

De melktap
‘’Enkele jaren geleden ontstond het idee om een melktap te plaatsen, een soort van klein winkeltje waar men zelf rauwe melk kan tappen. Naast de melk verkopen we biologische eieren van de familie Corts uit Havelte. We merken dat de afzet steeds beter gaat, het melk tappen, even bij de kalfjes kijken of eieren halen hoort echt bij de routine van onze klanten. Er lopen verschillende fietsroutes langs boerderijen, die een winkeltje, pluktuin of een melktap hebben. Een fijne bijkomstigheid zijn de enthousiaste reacties van mensen uit de buurt en de goede gesprekken. Door de melktap is de brug tussen boer en burger kleiner en is het makkelijker om in gesprek te gaan, vragen te beantwoorden en letterlijk een kijkje achter de staldeuren te geven!’’

Natura 2000 gebied Holtingerveld 
Website Provincie Overijssel: ‘’ Holtingerveld, 1754 hectare groot (voor 2013 aangeduid als Havelte-Oost) is een heidegebied op de stuwwal Havelterberg. De Havelterberg bestaat voor een groot deel uit kalkrijke rode keileem, die verantwoordelijk is voor de floristische en vegetatiekundige verscheidenheid van het gebied. Deze keileem vormt een slecht doorlatende laag waardoor zelfs boven op de berg natte condities bestaan, waarin dopheide vegetaties voorkomen. Natte en droge heiden en hei schrale graslanden in afwisseling met vennen en stuifzanden vormen de belangrijke bestanddelen van deze (half)natuurlijke variatie. In de vennen zijn verschillende stadia van verlanding aanwezig.’’

 

Ons bezwaar
Peter Koning: ‘’Het natura 2000 gebied Het Holtingerveld ligt dichtbij, op krap een kilometer afstand. Het Holtingerveld is geen nationaal park, maar vormt samen met de nationale parken Dwingelderveld en Drents-Friese Wold het natuur- en cultuurlandschap van de Drents-Friese grensstreek. In 2017 is een deel van 273 hectare dat in gebruik was als oefenterrein door het Ministerie van Defensie overgedragen aan Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. We zijn dan ook enorm geschrokken van het eerste kaartje van minister Van der Wal. We vinden het heel bedreigend, telkens weer die nieuwe regels en dat wij, als boeren, overal de schuld van krijgen. Het is soms lastig om dan nog met enthousiasme door te gaan. Het Pure Graze systeem geeft ons vertrouwen en energie om door te gaan met hetgeen waar we achter staan. Samen met LTO is er bezwaar gemaakt tegen het zogenaamde veegbesluit. Met dit besluit van de Minister worden habitattypen toegevoegd aan de eerder genomen aanwijzingsbesluiten voor N2000 gebieden. De kans is dan groot dat er nog meer beperkingen komen in onze bedrijfsvoering. We zijn niet groot, maar net voldoende om er een inkomen uit te halen.

Het zou zacht uitgedrukt heel erg jammer zijn dat door die extra beperkingen het niet meer rendeert om door te gaan. In de afgelopen veertig jaar zijn hier 5 van de 6 melkveehouders gestopt. En ook wij zijn niet gegroeid in aantal stuks vee en intensiviteit. Aan de voet van de Eursingeres en gelegen aan de brink hoort volgens ons gewoon een melkveehouderij.

Bedrijf in de toekomst
Dochter Marileen die Pedagogische Wetenschappen richting orthopedagogiek studeert, ziet zichzelf niet alleen een kantoorbaan hebben later. ‘’Ik houd ervan om tussen de koeien te lopen en lekker buiten bezig te zijn. Hoe ik dat precies voor me moet zien is me nog niet geheel duidelijk, maar een combinatie tussen die twee werelden zie ik wel zitten. Ook de melktap, de verkoop van producten en de aanloop van mensen maken mij enthousiast!’’