Stichting Samenleving, Landbouw en Natuur heeft op 17 april 2024 ingesproken in de vergadering van de Commissie Landelijk Gebied van Provincie Zuid-Holland

Geachte statenleden,

Als voormalig WUR-onderzoeker wil ik uw aandacht vestigen op ernstige tekortkomingen in de Natuurdoelanalyses. De EU-habitatrichtlijn eist behoud van waardevolle natuur, maar dit blijkt niet verifieerbaar vanwege een chronisch gebrek aan monitoringsgegevens. Ook de Ecologische Autoriteit onderkent dit hiaat.

De Natuurdoelanalyses zouden moeten fungeren als een waardevol instrument om de staat van instandhouding van de Nederlandse natuur te beoordelen en voor de provincies om hun beheersplan op te baseren De conclusies zouden gebaseerd moeten zijn op de basis zoals beschreven in de EU Habitatrichtlijn: de ontwikkeling van oppervlakte, de ontwikkeling van abiotische structuur, de ontwikkeling van ecologische functies en de ontwikkeling van de compleetheid van de habitats vanaf het moment van aanmelding rond 2004 tot nu.

Ik heb de Natuurdoelanalyses van de Nieuwkoopse Plassen, de Coepelduynen en Meijendel bekeken. Voor geen van deze gebieden was het mogelijk de referentiesituatie te reconstrueren omdat deze bij de aanwijzing van de gebieden niet is vastgelegd. En zelfs nu, zoveel jaar na aanwijzing, is natuurmonitoring nog steeds een ondergeschoven kindje.

Was dit debacle te vermijden geweest? Jazeker wel! In 2008 heeft LNV – conform de habitatrichtlijn – een prima methode ontworpen. Voor ieder habitattype is zorgvuldig een set van typische soorten samengesteld, afgestemd op ieder specifiek ecosysteem en op de gevoeligheid voor drukfactoren. Het monitoren van deze soorten is cruciaal om de gezondheid en de compleetheid van ecosystemen te kunnen volgen. Deze methode is bestuurlijk goedgekeurd, maar helaas nooit structureel toegepast.

Gelukkig is er positief nieuws! CBS, Rode Lijst-rapporten en soortenorganisaties geven namelijk wel bruikbare gemeten data, zij het alleen op nationaal niveau. Analyse van deze data onthult een verrassend positief beeld: Sinds de aanmelding van de Natura2000-gebieden is 86% van de typische soorten stabiel gebleven of vooruitgegaan. Voor de stikstofgevoelige soorten is dat percentage zelfs 92%. Omdat de typische soorten één op één gekoppeld zijn aan de onderliggende habitattypen kan de conclusie niet anders zijn dan dat onze waardevolle natuur sterk aan het herstellen is. Als deze trend zich voort zet zitten we binnen afzienbare tijd weer op het biodiversiteitsniveau van 1950.

Dit herstel is te danken aan succesvolle beleidsmaatregelen. Sinds de Habitatrichtlijn in 1992 van kracht is halveerde de stikstofdepositie, verbeterde de waterkwaliteit, decimeerde de giftigheid van chemische gewasbescherming en nam de aandacht voor natuurbehoud en agrarisch natuurbeheer toe.

Geachte statenleden,

Meten is weten, gokken is jokken. Conclusies in de NDA’s over de verslechterende natuur zijn veelal gebaseerd op gebrek aan data. Volgens het voorzorgsprincipe is verslechtering dus niet uitgesloten en daarom zouden extra maatregelen nodig zijn.

Het is hoog tijd dat we deze verwijtbare nalatigheid van de bevoegde overheid, cq provinciebestuur, erkennen en aanpakken. We kunnen niet blijven vertrouwen op onvolledige gegevens, aannames en theoretische modellen als basis voor ons natuur- en plattelandsbeleid. Wij constateren ernstige discrepanties tussen theoretische modeluitkomsten en de praktijk.

Op nationaal niveau gaat het boven verwachting goed met de natuur. Wij achten het daarom onverantwoord om onvoldoende gefundeerde adviezen van de Ecologische Authoriteit over te nemen totdat er meer duidelijkheid is omtrent de werkelijke natuurontwikkelingen in Zuid-Holland. Ook zou ons inziens de regionale sociaal- economische impact van het maatregelenpakket voor het platteland voorafgaand aan de besluitvorming duidelijk moeten zijn.

Daarom roepen wij u op dit hiaat serieus te nemen en te investeren in een betere monitoring van de natuur in uw mooie provincie.

Dank u voor uw aandacht!