
Boerderij Stal ‘s-Gravenweg
Aan de Vogelenzangweg in de binnenduinrand van Zuid-Kennemerland ligt het paardenbedrijf van de familie Van der Peet. Rutger van der Peet runt het bedrijf samen met zijn vrouw Petra. Het bedrijf biedt plaats aan 160 pensionpaarden, heeft 35 hectare zandgrond in eigendom en samen met een buurman bewerkt de familie nog eens 110 hectare. Deze grond is deels van particulieren, Staatsbosbeheer (Elswout) en Landschap Noord-Holland (Klooster Alverna).

Historie gebied
Rutger van der Peet: ‘’Graaf Floris de Vijfde (1254-1296) stichtte hier zijn jachtslot. Een bij uitstek geschikte plek, aan de voet van de duinen, waar fraaie beekjes stroomden en een ideale plek waar veel viel te schieten. Het jachtslot kreeg de naam ’t Huys te Vogelesang gelegen in ‘’de wildernisse van Hollandt’’. Vogelenzang had al vanaf 1657 een goede verbinding met de buitenwereld, mede dankzij een gegraven trekvaart voor een goede verbinding tussen Leiden en Haarlem.

Bij herberg ‘’De witte hond’’ in Vogelenzang kon de beurtschipper aanleggen, zijn trekpaarden wisselen en de passagiers konden even hun benen strekken en wat nuttigen. In het recordjaar 1677 werden tussen beide steden bijna 150.000 passagiers vervoerd, paard getrokken schuit, 7 km per uur. In 1842 veranderde er nogal wat, in juni van dat jaar maakte de stoomtrein een proefrit over de nieuwe spoorlijn van Haarlem naar Hillegom. Het ging goed want enkele maanden later kon je als reiziger per trein van Vogelenzang naar Leiden en enkele jaren later via Den Haag zelfs naar Rotterdam. In 1852 kwam, na jaren van pompen, de Haarlemmermeer droog te liggen. Vogelenzang is een rustig dorp gebleven waar de overvolle randstad kennelijk weinig invloed heeft. Het oude Station heeft allure maar de trein stopt er niet meer.’’
Historie en opzet bedrijf
‘’Ons bedrijf, Stal ’s-Gravenweg ligt op een prachtige locatie midden in de natuur, tegen de Amsterdamse Waterleidingduinen. Onze boerderij, een Rijksmonument, is al 300 jaar in de familie. In 1994 zijn we van melkveebedrijf overgestapt naar een paardenpension bedrijf. Op dit moment run ik het bedrijf samen met mijn vrouw. We hebben ons de laatste jaren vooral gericht op het vergroten van het welzijn door groepshuisvesting toe te passen.

Dat groepshuisvesten is eigenlijk een beetje per toeval ontstaan. “We kregen geen vergunning van de gemeente om nieuwe boxen bij te bouwen, maar die hadden we wel nodig. Gelukkig hadden we nog wel een kapschuur staan en daar hebben we toen een groepshuisvesting van gemaakt. Toen we ontdekten dat daar veel vraag naar was zijn we ons erin gaan verdiepen en hebben we meer groepshuisvesting gecreëerd. Op dit moment hebben we 56 individuele boxen en zo’n 100 paarden in de groepshuisvesting lopen. De groepshuisvesting hebben we in vijf groepen verdeeld die ieder hun eigen groepsstal hebben waar ze in kunnen liggen en een stuk zand waar ze op kunnen lopen. Ze kunnen bovendien de hele dag onbeperkt hooi eten.”
Bewaren cultureel erfgoed

‘’We bedienen de burger en we genereren geld om een Rijksmonument, een fraai cultureel stuk erfgoed, overeind te houden.” Hier is ook de ideale situatie voor paarden. We willen ze op een maatschappelijk verantwoorde manier houden. Door hier paarden te houden dragen we bij aan het onderhoud, beheer en het openhouden van een landschapstype dat hier is gewenst. Zo is het hier jaren geleden met elkaar afgesproken met de provincie. Iedere dag komen de eigenaren van de paarden hun dieren verzorgen. Het brengt hen dichtbij de natuur en ons bedrijf, een rijksmonument en een mooi stuk cultureel erfgoed wordt zo dagelijks door velen beleefd.’’
Voederwinning en mestafzet
‘’Voor de voederwinning werken we samen met een buurman melkveehouder die naast zijn eigen weilanden, natuurgronden beheert voor Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.

Het hooi wat hiervan wordt gewonnen, gaat naar onze paarden. Voor de gezondheid van de paarden is hooi van wat schralere gronden beter dan hooi of kuilvoer van vruchtbare gronden met hogere opbrengst. Het ruwvoer daarvan is juist weer beter voor de productie en gezondheid voor de melkveehouderij. De paardenmest wordt wekelijks afgevoerd naar een champignon teler, het levert daar een bijdrage aan een mooi en kwalitatief hoogstaand product. Door de wekelijkse afvoer hoeven we niet te investeren in dure mestopslag waarvoor het lastig is vergunning te krijgen.’’

Groepshuisvesting mét faciliteiten
“Die groepshuisvesting is voor veel mensen ideaal. Ze willen dat hun paard diervriendelijk wordt gehouden en daarnaast geeft het ook veel gemak, want je kan hem op deze manier best een weekje laten staan. De groepshuisvesting betekent echter niet dat we geen goede faciliteiten hebben. We hebben een binnenbak van 20 m breed en 40 m lang. De buitenbaan is 20 m breed en 60 m. lang met een eb- en vloedbodem, hetgeen betekent een constant vochtgehalte en een constante berijdbaarheid. Verder zijn er drie longeerbanen. We zitten met ons bedrijf tussen twee grote natuurgebieden, waardoor je zonder de weg te hoeven oversteken zo naar buiten kunt. Bij ons mogen de klanten met hun paarden doen wat ze zelf willen, hierdoor hebben we eigenlijk wel alle disciplines op stal staan behalve polo. Zolang ze maar hun rommel opruimen, bemoeien we ons er niet mee en dat zorgt voor een fijne sfeer op stal.

Laat ze maar lekker rijden, wij zorgen er wel voor dat alle faciliteiten worden bijgehouden. Zelf rijd ik al heel lang niet meer, maar sinds een paar weken heeft mijn dochtertje wel een pony hier op stal staan.”
Beheer van natuurgronden
‘’Zoals gezegd bewerken we samen met de buurman in totaal 110 hectare. Deze grond is in particuliere eigendom, maar er zitten ook stukken van Staatsbosbeheer (Elswout) en Landschap Noord-Holland (Klooster Alverna) bij.
Voor de natuurorganisaties een uitkomst en ze zijn maar wat blij dat wij het beheer doen. „Staatsbosbeheer heeft het op Elswout jarenlang zelf geprobeerd, maar dat was veel te duur. Mijn buurman laat op Elswout wat koeien lopen om het gebied te begrazen, maar er mag niet gemaaid worden.

Dus krijg je ruige stengels, wat lekstroom veroorzaakt in de afrastering en dan breken de koeien uit, op zoek naar iets eetbaars. Een ambtenaar gaat op zaterdag niet kijken of er koeien op de weg lopen. Want inrichten met natuur is één ding, het moet ook worden onderhouden. Als je er niets aan doet, wordt het bos. De provincie wil hier graag een open gebied houden. Het in stand houden van natuur- en cultuurlandschappen die in eigendom zijn van de terrein beherende organisaties staat of valt met de bereidwilligheid van de belastingbetaler. Als er een crisis is, wordt er bezuinigd door de overheid op de natuurorganisaties en daalt het aantal leden en/of donateurs.”
Preventieve gezondheidszorg
“Een aantal jaren geleden hebben we hier de besmettelijke ziekte droesbacterie onder de paarden gehad. De verschijnselen zijn: een verhoogde temperatuur, lymfeknoopzwelling/ lymfeknoop abcessen; afscheiding van slijm en pus uit de neusgaten, hoesten, benauwdheid. Niet alle paarden met droes vertonen deze symptomen of alle symptomen tegelijk. Dat maakt het lastig het goed bij elk paard te onderkennen. Daar hebben we goed lering uitgetrokken en gekozen voor een proactieve aanpak. We testen de paarden voordat ze hier in ons pension worden gestald of ze drager zijn of dat ze het bij zich hebben. Daarnaast worden alle paarden twee keer per jaar ingeënt tegen Droes.’’

Bedreigingen en kansen
“Toen we in 2021 hoorden dat de provincie ons hier weg wilde hebben, organiseerden we samen met een aantal andere grondeigenaren een online petitie voor het behoud van het agrarische landschap tussen Aerdenhout en Vogelenzang. Uiteindelijke hebben meer dan 3.900 mensen hun handtekening eronder gezet. Ik was heel blij met al die steun, het houdt ons dag en nacht bezig. We gaan ons uiterste best doen blijvend steun te vergaren voor de toekomst van ons bedrijf in deze prachtige omgeving.”